วัดพระธาตุ เป็นชื่อเดิมของวัดเก่าแก่วัดหนึ่งของ จ.สุพรรณบุรี ตั้งอยู่ที่ ต.รั้วใหญ่ อ.เมือง ชื่อวัดนี้อาจไม่เป็นที่รู้จักของนักสะสมพระทั่วไป ส่วนจะรู้จักอีกชื่อหนึ่งซึ่งเป็นชื่อที่ทางราชการใช้กันในปัจจุบันว่า วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ

 วัดนี้เป็นวัดที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของ จ.สุพรรณบุรี และเป็นหนึ่งในแหล่งโบราณสถานสำคัญที่มีพระปรางค์องค์ประธาน เป็นศิลปะแบบที่นิยมสร้างในสมัยอยุธยา และที่วัดแห่งนี้ยังมีการขุดพบพระพิมพ์ต่างๆ มากมาย อันเป็นพระเครื่องที่มีชื่อเสียงของเมืองไทย

 หลังสมัยอยุธยา วัดพระศรีฯ ถูกทิ้งรกร้าง ไร้พระสงฆ์ที่สืบทอดพระศาสนา จนกระทั่งเมื่อปี ๒๔๕๖ ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการขโมยขุดค้นหาของมีค่าโบราณวัตถุต่างๆ จากพระปรางค์องค์ประธาน

 ต่อมาพระยาสุนทรสงคราม (อี้ กรรณสูต) ผู้ว่าราชการสุพรรณบุรีในสมัยนั้น ทราบข่าว จึงเปิดกรุอย่างเป็นทางการ พบพระพิมพ์ต่างๆ บรรจุอยู่จำนวนมาก อาทิ พระกำแพงศอก พระกำแพงนิ้ว พิมพ์ต่างๆ พระผงสุพรรณ พระสุพรรณหลังผาล-หลังเรียบ และหลังผาลยันต์ พระปทุมมาศ พระขุนแผนเรือนแก้ว พระปรกโพธิ์ และพระมเหศวร (องค์นี้ได้รับการจัดอันดับให้เป็น ๑ ใน ๕ ของชุดเบญจภาคีพระยอดขุนพล ประเภทพระเนื้อชิน ที่หายาก และมีราคาสูง)

 นอกจากนี้ยังมีการพบพระพุทธรูปบูชา ศิลปะลพบุรี และอู่ทอง ปะปนอยู่ด้วย พระต่างๆ ทั้งหมดที่ถูกค้นพบในกรุวัดพระศรีฯ แห่งนี้ มีจำนวนมากมายมหาศาล และเป็นที่ยอมรับว่าถูกต้องทุกประการทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี เพราะมีหลักฐานสำคัญที่บ่งบอกให้รู้แหล่งที่มาของสมบัติอันล้ำค่าในกรุอย่างชัดเจน คือ แผ่นลานทอง ซึ่งมีการแปลอักษรตีความในเวลาต่อมา

 พระมเหศวร กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นพระที่สร้างด้วย เนื้อชินเงิน มีเอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนกับพระพิมพ์อื่นใด ไม่ว่าจะเป็นพระกรุไหนก็ตาม คือ พระพิมพ์นี้มี ๒ หน้า โดยพระเศียรของพระด้านหนึ่ง หากพลิกไปด้านหลังจะตรงกับฐานขององค์พระ คือ พระเศียรวางในตำแหน่งสวนกัน จึงเรียกชื่อพระพิมพ์นี้ว่า พระมเหศวร ทั้ง ๒ หน้าเป็นพระปางสะดุ้งมาร สร้างขึ้นในสมัยอู่ทอง

 มีบางท่านเข้าใจว่าชื่อ พระมเหศวร น่าจะเรียกตามชื่อของ ขุนโจร ชื่อดังแห่งเมืองสุพรรณ ในสมัยก่อน คือ เสือมเหศวร แต่ข้อเท็จจริง ชื่อพระมเหศวรมีมาก่อน ไม่น้อยกว่า ๑๐๐ ปี ก่อนหน้าที่จะมีเสือมเหศวรเกิดขึ้นในเมืองสุพรรณไม่น้อยกว่า ๓๐ ปี

 พระมเหศวร มีหลายพิมพ์ทรง แบ่งตามขนาดองค์พระ อาทิ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์กลาง พิมพ์เล็ก และพิมพ์ใหญ่พิเศษ หากแยกตามรายละเอียด จะได้อีกหลายสิบพิมพ์

 ขณะเดียวกัน หากแบ่งตามพระพักตร์ (ใบหน้า) จะได้อีกหลายพิมพ์ อาทิ หน้าอู่ทอง หน้าพระเศียรขนนก หน้าพระเนตรโปน ฯลฯ

พระมเหศวร นอกจากจะมีพิมพ์พระเศียรสวนกลับกันคนละหน้าแล้ว ยังมี พิมพ์สวนเดี่ยว คือเป็นพระหน้าเดียว ด้านหลังเรียบ ไม่มีรายละเอียดใดๆ บางองค์ด้านหลังมีลายผ้า เป็นพระรูปทรงสามเหลี่ยมหน้าจั่ว แบบทรงสูง โดยด้านหน้าพิมพ์พระเหมือนพระมเหศวรแบบ ๒ หน้า ต่างกันตรงที่องค์พระตัดเส้นม่าน ที่มีลักษณะคล้ายปีกทั้งสองข้างออก

 พระมเหศวรเดี่ยว เป็นพระที่พบในกรุจำนวนน้อยมาก นิยมกันมาก โดยเชื่อว่ามีคุณวิเศษสูง และมากด้วยประสบการณ์ต่างๆ นานา

 พระมเหศวร สร้างโดย ฤๅษีพิมพิลาไลย ดังนั้นในด้านพุทธคุณจึงยอดเยี่ยมในทุกๆ ด้าน ถือว่า สุดยอดแห่งความเหนียวด้านคงกระพันชาตรี อีกทั้งด้านเมตตามหานิยม แคล้คลาดมหาอุด ก็เป็นเลิศ

 พระมเหศวรทุกพิมพ์ ถ้าผู้ใดมีไว้ครอบครอง ถือว่านอกจากได้พระที่เปี่ยมไปด้วยพุทธคุณแล้ว  และยังเป็นพระที่มีศิลปะล้ำค่าอีกด้วย ปัจจุบันจัดเป็นพระที่มีราคาสูงและหายาก

 พระมเหศวรเดี่ยว ส่วนมากพระพักตร์ไม่คมชัด และมีสภาพไม่สวยสมบูรณ์ ราคาเช่าหาก็ยังค่อนข้างสูง หลักแสนต้นๆ ถึงแสนปลายขึ้นไป ถ้าสวยระดับแชมป์ราคาขึ้นถึงสองแสนกว่า

 ข้าราชการเกษียณอาวุโสระดับสูงท่านหนึ่ง กล่าวกับผู้เขียนว่า บรรพชนของท่านกล่าวให้ท่านฟัง ถึงตอนที่สมัยรัชกาลที่ ๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระเครื่องต่างๆ จากกรุวัดพระศรีฯ นี้ แก่ข้าราชบริพารชั้นในต่างๆ ถ้าท่านใดที่ทรงโปรดมาก จะพระราชทานพระมเหศวร เนื้อชินให้ ท่านใดที่ทรงโปรดรองลงมา จะพระราชทานพระผงสุพรรณ เนื้อดิน ให้บทความจากหนังสือภาพพระชนะเลิศการประกวด ณ มหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก กล่าวถึงบันทึกของ จมื่นอมร ดรุณารักษ์ (แจ่ม สุนทรเวช) ได้เขียนถึงการทูลเกล้าฯ ถวายพระซึ่งพบในกรุ เมื่อพ.ศ.๒๔๕๖ แด่ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ว่า “...พระยาสุนทรสงคราม ได้นำพระเครื่องซึ่งพบในกรุที่วัดมหาธาตุเมืองสุพรรณบุรี เมื่อจวนเสด็จคราวนี้ พระพุทธรูปลีลา หล่อพิมพ์ด้วยโลหะธาตุอย่างหนึ่ง พระพุทธรูปมารวิชัย พิมพ์ด้วยดินเผาอย่างหนึ่ง อย่างละหลายร้อยชิ้น ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานแจกแก่เสือป่า ลูกเสือ ทหาร และตำรวจภูธร บรรดาที่โดยเสด็จทั่วกัน...”

 พระพุทธรูปลีลา หล่อพิมพ์ด้วยโลหะธาตุ หมายถึง พระกำแพงศอก  ส่วน พระพุทธรูปมารวิชัย พิมพ์ด้วยดินเผา หมายถึง พระผงสุพรรณ นั่นเอง

ชาติ วิศิษฏ์สรอรรถ